- Đúng
như quan niệm của Đông Phương ngày xưa “Nước chảy thì không thối; vận
động làm cho thức ăn dễ tiêu hóa, máu lưu thông, bệnh tật tiêu trừ”...
Sức
khỏe, hiểu một cách đầy đủ là trạng thái hoàn toàn thoải mái về cơ thể,
tinh thần và xã hội chứ không chỉ là không bệnh tật.Để sống lâu, sống
khỏe, sống có ích không đợi đến khi có dấu hiệu già rồi mới tìm cách làm
chậm lại hay sửa chữa những khiếm khuyết, sai lệch mà phải bắt đầu từ
rất sớm, ngay từ khi khởi đầu cuộc đời đã phải đáp ứng được một loạt vấn
đề thiết yếu của cuộc sống như: dinh dưỡng, nước, không khí, ánh nắng
mặt trời, vận động, lao động, nghỉ ngơi...
Dinh
dưỡng học hiện đại chỉ rõ: sức khỏe của con người bắt đầu từ khi còn
trẻ, nói chính xác hơn là từ khi con người còn thời kỳ phôi thai; và để
chống suy dinh dưỡng, phải bắt đầu từ khi người mẹ mang thai, nói đúng
hơn trước khi mang thai, cả người bố, người mẹ tương lai cần có sự chuẩn
bị chu đáo về sức khỏe và tinh thần sẵn sàng mang thai, sẵn sàng làm cha, làm mẹ...
Một chế độ dinh dưỡng tốt phải đủ chất, cân đối và hợp lý phù hợp tuổi tác, công việc, tình trạng sức khỏe, thời tiết...
2-Nước sạch (Water) cho ăn uống và sinh hoạt.
Nước
là nhu cầu thiết yếu của cơ thể sống, trung bình một người trưởng
thành, lao động nhẹ cần uống khoảng 1,5 - 2 lít nước. Có đủ nước sạch
dùng trong ăn uống, sinh hoạt sẽ tránh được nhiều bệnh như tả, lỵ,
thương hàn, giun sán, da, mắt, một số bệnh phụ khoa... Giải quyết được
vấn đề ô nhiễm nước là đã giải quyết được tới 70% số người mắc các bệnh
nói trên.
3-Không khí (Air): Con người sống trong môi trường.
Một
vi khí hậu lý tưởng: nhiệt độ môi trường 18-21oC, độ ẩm không khí
40-60%, không khí trong lành, không ô nhiễm (bụi, khói, hóa chất)... là
điều kiện tối thuận cho cơ thể khỏe mạnh, làm việc hiệu quả, mau bình
phục sức khỏe.
4-Ánh nắng mặt trời (Sun) cần cho mọi sinh vật sống trên hành tinh này.
Con
người cũng vậy. Ánh nắng mặt trời giúp cho da tổng hợp vitamin D, vấn
đề là tắm nắng như thế nào? Theo các nhà khoa học, nên tắm nắng vào buổi
sáng dưới mái che hay dưới bóng cây râm mát, trong 5-7 phút, sau tăng
lên 15 phút/lần; không phơi mình trên bãi biển dưới trời nắng.
Về
mùa đông, do ngày ngắn, tia nắng lại chiếu quá xiên, không thúc đẩy da
tạo vitamin D, cần bổ sung vitamin D3. Đương nhiên, khi nào cần bổ sung
và bổ sung bao nhiêu thì phải do các bác sĩ chỉ định bởi nếu quá liều sẽ
gây tích lũy canxi trong cơ thể.
5-Vận động (Exercise) là nhân tố không thể thiếu của một cơ thể sống.
Đúng
như quan niệm của người Trung Hoa xưa: “Nước chảy thì không thối; vận
động làm cho thức ăn dễ tiêu hóa, máu được lưu thông, bệnh tật được tiêu
trừ”... Không vận động hoặc ít vận động sẽ dẫn đến trì trệ và bệnh tật.
Tất nhiên, phải là một chế độ vận động hợp lý, phù hợp với tuổi tác và
tình trạng sức khỏe.
Thực
tế cho thấy những người lao động chân tay, năng tập luyện, hoạt động
của hệ tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa... nhịp nhàng, sức khỏe dồi dào, ít
bệnh tật, tuổi thọ cao. Đơn giản như đi bộ chậm - một hình thái vận động
dễ làm, không đòi hỏi phương tiện kỹ thuật, có thể thực hiện được ở
nhiều nơi, nhiều lúc, phù hợp với mọi người, đặc biệt tốt cho người lao
động trí óc, người làm những công việc tĩnh tại hay người cao tuổi, sức
yếu, có bệnh.
Đi
bộ huy động được hầu hết hệ thống vận động (cơ - xương - khớp) vào hoạt
động. Chính sự co duỗi các nhóm cơ lớn ở chân đã làm tăng nhu cầu ôxy
và tăng tiêu thụ năng lượng, khiến thở nhanh hơn, cơ tim làm việc nhiều
hơn: tăng tần số tim, tăng tốc độ dòng máu; lượng máu tuần hoàn cũng
tăng. Khi đó, các nhóm cơ không khác gì những “quả tim ngoại biên” tham
gia vận chuyển máu từ chân và các tổ chức trong ổ bụng về tim, do đó đi
bộ làm giảm bớt sự ứ trệ tuần hoàn ở chân và vùng bụng nhất là những
người làm công việc tĩnh tại.
Chính
sự di chuyển cơ thể trong khi đi bộ khiến các phủ tạng được mát-xa
(massage) nhẹ nhàng, nhu động ruột tăng; dạ dày, ruột tăng tiết dịch
tiêu hóa tránh được trướng bụng, khó tiêu; xương khớp và các dây chằng
trở nên linh hoạt hơn, vững chãi hơn; bộ não được thư giãn, giải tỏa
được căng thẳng về tinh thần, tâm lý, làm đầu óc thư thái hơn, tư duy
sáng tạo hơn.
Với người lao động trí óc tuổi cao, đi bộ giúp cho bộ não phục hồi nhanh hơn sau những giờ làm việc căng thẳng.
6-Điều độ (Temperance):
Biết tiết chế hành vi (trong ăn uống, tập luyện, ứng xử...) là cả một
nghệ thuật, nhất là trong một môi trường có nhiều biến động. Nhờ đó, cơ
thể thích nghi được với môi trường, với công việc, tránh hoặc vượt qua
được các stress tâm lý và không sinh bệnh.
7-Nghỉ ngơi (Rest). Dù
lao động trí óc hay lao động tay chân thì sau một quá trình làm việc,
cơ thể phải được nghỉ ngơi. Do tính chất công việc, có lúc thư thả, có
lúc bị dồn ép... Do vậy, nghỉ ngơi hợp lý để hồi phục sức khỏe (về cơ
thể và tinh thần) là cần thiết.
Các
nghiên cứu về y học lao động cho hay, thay đổi hình thái hoạt động từ
đọc sách, từ làm việc trong phòng thí nghiệm... chuyển sang làm vườn,
tản bộ, tập một ít động tác thể dục, thư giãn... hay chuyển từ lao động
chân tay sang đọc báo, nghe nhạc, giải trí... là cách nghỉ ngơi tích cực
và mau lại sức.
Cũng cần thu xếp cho giấc ngủ hằng ngày, bảo đảm ngủ đủ, ngủ sâu: người trưởng thành cần ngủ 8-9 giờ/ngày, người cao tuổi:
5-6 giờ/ngày. Số giờ ngủ cũng cần nhưng quan trọng hơn ở chất lượng
giấc ngủ, số giờ ngủ ít hơn một chút cũng không sao miễn là khi thức dậy
thấy người sảng khoái, hết mệt mỏi, sẵn sàng bước vào một ngày làm việc
mới với niềm hứng khởi, sáng tạo, năng suất và hiệu quả.
8-Niềm tin (Trust) là lý do để con người tồn tại và hoạt động.
Người
sống có lý tưởng, tin vào lý tưởng mà mình đang theo đuổi, tin ở mục
tiêu mà mình đã định và quyết tâm làm việc để đạt bằng được mục tiêu đó.
Tóm
lại, để sống lâu, sống khỏe, sống có ích cho đời, con người hiện đại
cần kiên trì thực hiện các điều nói trên, quan trọng hơn là cần có một
sự khởi đầu tốt đẹp và duy trì bền bỉ suốt đời. Để dễ nhớ, dễ thực hiện,
có thể khái quát những nội dung này thành hai chữ NEW START (khởi đầu
mới), trong đó N là chữ viết tắt tiếng Anh: Nutrition, E: Exercise, W:
Water, S: Sun, T: Trust, A: Air, R: Rest, T: Temperance.
Thực hiện được những điều này, chắc chắn sẽ có “thêm năm tháng cho cuộc sống”.
